Pomnik upamiętniający martyrologię jeńców radzieckich w latach 1941 – 1944 w Stalagu 307

Miejsce : Przy drodze prowadzącej do twierdzy przed dawną bramą aleksandryjską.
Data odsłonięcia : 1947r.
Fundator : Studenci Politechniki Warszawskiej, którzy byli również wykonawcami

Jeńcom radzieckim

Jeniecki obóz Stalag 307 mieścił się na terenie dawnej twierdzy Dęblin w latach 1941 – 1944 był obozem masowej eksterminacji radzieckich jeńców wojennych. Na terenie obozu, część jeńców zajmowała baraki i ziemianki, a pozostali przebywali stale na dworze bez jakichkolwiek możliwości osłony przed zimnem, deszczem, śniegiem. Traktowani byli w szczególnie nieludzki sposób nie respektowano wobec nich postanowień konwencji genewskiej. Wyniszczano ich głodem, zimnem, ciężką pracą niewolniczą i znęcaniem się. W stalagu nie było podziałów wśród jeńców na oficerów i szeregowych, wszyscy byli traktowani z jednakowym okrucieństwem . Mogiły można było znaleźć w różnych miejscach, ale najczęściej jeńcy byli chowani w dołach w pobliżu kościoła na terenie twierdzy, również po wschodniej stronie obecnej ulicy Podchorążych, za torami kolejowymi a także na terenach WZInż. Z tego ostatniego miejsca zwłoki w późniejszym czasie zostały przeniesione na cmentarz komunalny w Dęblinie. Obóz jeńców radzieckich został zlikwidowany przez Niemców w 1944 r. We wrześniu 1947 r. do Dęblina przyjechali członkowie radzieckiej i polskiej Komisji do Badań Zbrodni Hitlerowskich oraz przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości. Wtedy dopiero społeczeństwo dowiedziało się, że w twierdzy dęblińskiej znajdują się masowe groby żołnierzy i oficerów , że w miejscu tym hitlerowcy wymordowali tysiące jeńców wojennych. Podczas tzw. prac wstępnych członkowie komisji otworzyli kilka masowych grobów . Komisja określiła liczbę pomordowanych na ok. 60 000 do 80 000 jeńców.

W obelisk wmurowana jest tablica, na której widnieje napis w języku rosyjskim oddający hołd pomordowanym, a który brzmi następująco :
„ Wieczną pamięć żołnierzom
Armii Czerwonej poległym
Z rąk niemieckich faszystów
W latach 1941 – 1944 za wolność
i niepodległość narodów świata ”.