Płyta upamiętniająca poległych żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego w walkach o przyczółek dębliński

Miejsce : Prawy brzeg Wisły przy moście drogowym na trasie Dęblin – Kozienice
Data odsłonięcia : 22.07.1961r.
Fundator : Oddział ZBOWiD w Dęblinie

Płyta pierwszej armii WP

W wyniku operacji brzesko – lubelskiej, mimo silnego oporu nieprzyjaciela, czołowe oddziały 16 korpusu I Frontu Białoruskiego dowodzonego przez Marszałka Konstantego Rokossowskiego, dotarły na przedpola Dęblina i po krótkiej walce zdobyły miasto 26 lipca 1944r. W dniach następnych działająca dotąd w drugim rzucie 1 Frontu Białoruskiego 1 Armia Wojska Polskiego dowodzona przez gen. dyw. Zygmunta Berlinga weszła 27 lipca 1944r całością w skład pierwszego rzutu operacyjnego Frontu. Jej zadaniem było zluzowanie oddziałów 16 Korpusu Panc. i 4 Korpusu na odcinku od Dęblina do Puław i rozpocząć przygotowania do forsowania rzeki. Głównym celem działań 1 AWP było pokonanie szerokiej przeszkody wodnej, przełamanie obrony hitlerowskiej na przeciwległym brzegu rzeki oraz uchwycenie i utrzymanie przyczółków. W walkach o zdobycie przyczółków w rejonie Dęblina brały udział następujące jednostki wchodzące w skład 1 DP :

  • 2 batalion 2pp,wzmocniony kompanią saperów, plutonem dział 45 mm i plutonem dział 76 mm na kierunku miejscowości Głusiec;
  • kompania z 3 pp, wzmocniona kompanią cekaemów, kompania moździerzy 82 mm, plutonem dział 45 mm na kierunku miejscowości Borek;
  • kompania karna, wzmocniona plutonem cekaemów, na kierunku zniszczonego mostu kolejowego

W nocy z 1 na 2 sierpnia 1944r. Oddziały 1 DP uchwyciły przyczółki na lewym brzegu Wisły. Obsada tych przyczółków była jednak zbyt mała, by mogła przez dłuższy czas stawiać skuteczny opór przeważającym siłom wroga. Powodem tego był silny i zmasowany ogień artylerii i moździerzy nieprzyjaciela, uniemożliwiający przerzucenie na lewy brzeg kolejnych pododdziałów, a tym samym umocnienie i rozszerzenie uchwyconych przyczółków. Położenie walczących na przyczółkach stawało się coraz trudniejsze. Przeciwnik wykonywał wciąż nowe kontrataki. Oddziały polskie, pozbawione wsparcia artylerii przeciwpancernej, regularnej łączności z prawym brzegiem, odczuwały poważne braki w zaopatrzeniu. Często dochodziło do walki wręcz w wyniku czego obie strony ponosiły duże straty. W tej sytuacji dowódca 1 Armii rozkazał przerwać forsowanie i zarządził ewakuowanie lewego brzegu. 6 sierpnia 1944r. 1 AWP otrzymała rozkaz dowódcy Frontu ześrodkowania się w nowym rejonie dla uzyskania gotowości do przeprawy przez Wisłę. Pomimo poważnych strat własnych działania zaczepne 1 AWP miały pozytywne znaczenie operacyjne dla przebiegu operacji brzesko – lubelskiej i działań I Frontu Białoruskiego.